Komisja Geoinformatyki Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie zaprasza na otwarte posiedzenie Komisji, które odbędzie się w środę 12-go kwietnia 2017 roku o godz. 13:30 w Malej Sali PAU przy ul. Sławkowskiej 17, z następującym porządkiem dziennym:
1. Otwarcie zebrania
2. Referat pt. "Ontologia miejscowości w historycznych systemach informacji przestrzennej" dr hab. Bogumił Szady z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, Wydział Nauk Humanistycznych, Katedra Historii XVI-XVIII wieku, Pracownia Geoinformacji Historycznej
3. Dyskusja
4. Sprawy organizacyjne
Serdecznie zapraszamy wszystkich zainteresowanych.
Przewodniczący Komisji
Prof. dr hab. inż. Tadeusz Chrobak
Sekretarz Komisji
Prof. dr hab. inż. Konrad Eckes
Streszczenie wystąpienia:
Referat będzie poruszał problem teoretycznych założeń gromadzenia informacji geograficznej dotyczącej jednostek osadniczych w ich rozwoju historycznym, od okresu średniowiecza aż po wiek XX. W ostatnich dekadach, zarówno w humanistyce światowej jak i na gruncie polskim, nastąpił istotny postęp w zakresie wykorzystania narzędzi informatycznych do gromadzenia danych geograficzno-historycznych (historical GIS, spatial humanities). Narasta liczba zbiorów danych gromadzonych w różnych formatach, od popularnych arkuszy kalkulacyjnych, przez bazy danych aż po bardziej skomplikowane opisy w językach i notacjach standaryzujących (np. rdf, json, xml). Ciągle brakuje jednak efektywnego mechanizmu integracji - swoistego łącznika - między zasobami geograficznymi (współczesnymi) oraz geograficzno-historycznymi. Doświadczenie praktyczne, związane chociażby z pracami “Atlasu historycznego Polski” w Instytucie Historii PAN, pokazuje trudności, jakie powoduje brak spójności danych już na poziomie podstawowym, tzn. dotyczącym jednostek osadniczych.
Jednym z możliwych rozwiązań jest przygotowanie ontologii dziedzinowej (geograficzno-historycznej) dla miejscowości, a w następnej kolejności jednostek administracyjnych, funkcjonujących na ziemiach polskich w przeszłości. Posłuży ona do zbudowania modelu logicznego oraz fizycznego czasowo-przestrzennej bazy danych dla gromadzenia informacji na temat rozwoju osadnictwa i podziałów terytorialnych ziem polskich. Na plan pierwszy wysuwa się tutaj kwestia identyfikacji oraz tożsamości w czasie miejscowości i jednostek osadniczych. Podstawowy korpus informacji źródłowych, jakie są wynikiem kwerendy historycznej dotyczy nazewnictwa miejscowości, jej położenia geograficznego, charakteru i typologii, przynależności administracyjnej, własności, wielkości. W projektach bardziej rozbudowanych pod względem zakresu rzeczowego bierze się także pod uwagę szerszy kwestionariusz uwzględniający funkcje gospodarcze i administracyjne oraz zagadnienia demograficzne. Każdy z opisanych wyżej elementów oraz własności miejscowości posiada atrybut czasu.
Rozważając kwestię miejscowości w ujęciu historycznym istotny jest proces powstawania, zmian (trwania) i zanikania osad ludzkich. W ujęciu zarówno historycznym jak też w obecnym stanie prawnym kluczowym elementem jest odrębność (wyróżnianie się jednej miejscowości od innych) oraz relacje mereologiczne między nimi (wieś, część wsi, przysiółek). Określenie elementów identyfikacyjnych miejscowości powinno się odwoływać szerzej do teorii przestrzeni i miejsca. Zgodnie z kryteriami miejsca zaproponowanymi przez J. Agnew, a następnie przyjętymi przez T. Cresswella, miejscowość ma lokalizację i zasięg (location), składa się z określonych elementów materialnych i niematerialnych (locale) oraz niesie zarówno generalną jak indywidualną (własną) kategorię semantyczną (sense of place). Wszystkie te elementy mogą i powinny być rejestrowane w czasie przez systemy informacji geograficznej.